door ArieJan van Termeij
HARDINXVELD-GIESSENDAM – In museum De Koperenknop aan Binnendams is zaterdagmiddag 30 november 2024, de tentoonstelling Kerstgroepen officieel geopend. Het is de laatste expositie van het jaar 2024.
Een collectie van stukken uit de hele wereld, die in een periode van dertig jaar door Cors de Kruijk en Clary Houtzager is verzameld. (Foto ArieJan van Termeij / HG24)
Na de introductie door museumdirecteur Koos van Veen deed Jan van Hulst, voorzitter van stichting Tot behoud van erfgoed rond kerst Nederland, het openingswoord. Zelf ook deskundige en verzamelaar van Kerstgroepen, vertelde hij over het ontstaan van de kerststal. En over details van unieke stukken uit de verzameling van De Kruijk en Houtzager.
Stukje geschiedenis
Het idee van een kerstgroep komt van Franciscus van Assisi. In 124 liet Franciscus in de bossen van Creccio-Umbrië een stal bouwen. Zorgde zelf voor een ezel en een os en vroeg een boer uit de omgeving voor Jozef uit te beelden.
Een boerin was bereid om Maria te spelen en Franciscus legde een kindje in de voerbak. De eerste ‘levende kerststal’ was geboren. Franciscus maakte zo het verhaal van Kerst duidelijk. Alleen liep dit festijn uit de hand door o.a. drank, dat de mensen vervangen werden door houten beelden.
Tekst gaat verder onder foto.
De expositie Kerstgroepen is zaterdagmiddag geopend in museum De Koperen Knop. Daar is onder andere een kerstgroep uit Oekraïne te bewonderen. De tentoonstelling blijft ruim anderhalve maand staan. (Foto ArieJan van Termeij / HG24) #Xberichtbijartikel pic.twitter.com/9iLbUdyyMa
— HG24 (@onlinekrantHG24) November 30, 2024
Visualiseren kerstverhaal
In de middeleeuwen konden de meeste mensen niet lezen en een uitstalling van het verhaal in de vorm van een kerstgroep sprak tot ieders verbeelding. In Nederland waar de eerste kerststallen in de tweede helft van de 19e eeuw. Later werden ze populair bij met name de katholieken. Vanaf halverwege de 20e eeuw ook bij de protestanten. Het is een ideaal middel om het kerstverhaal voor kinderen en ongeletterden te visualiseren. In de jaren ’30 van de vorige eeuw vooral van gips in gezinnen van het katholieke geloof. Wereldwijd kwamen er toen kerststallen, gebaseerd op diverse varianten en culturen. Uit o.a. Nepal, Ivoorkust, indianen en zelfs Eskimo’s, waarbij elk volk zijn eigen interpretatie aan de stal gaf.
Uitgebreide verzameling
De Kruijk en Houtzage bezitten meer dan 1.200 kerstgroepen, waarvan jaarlijks een deel is te zien in kerken en musea. De eerste aankoop was in een wereldwinkel om cadeau te geven. Maar ze vonden het zo mooi, dat ze het zelf hebben gehouden en daarmee begon het verzamelen. De eerste jaren kon via wereldwinkels en vakanties de verzameling steeds worden aangevuld. Later reisden ze over de hele wereld en is één van de hoogtepunten van de collectie een groep, gemaakt uit Olijfhout. In het museum is ook een plateau ingericht met vrolijke kerstgroepen voor de kinderen. De expositie is tot zaterdag 18 januari 2025 te zien.
