door Peter Donk
HARDINXVELD-GIESSENDAM – “We staan er niet best voor als binnenvaart. We zijn te vaak negatief in het nieuws. Zonder met vingertjes te wijzen, kan ik zeggen dat het echt anders moet.” Marnix de Bakker, schade preventie manager EOC, opende maandag 30 december 2024 de middag van het Nautisch Technisch Event Regio Alblasserwaard ‘Veilig op het water’ van schippersvereniging Schuttevaer. Steeds vaker zijn binnenschippers betrokken bij scheepvaartongelukken. De Bakker: “We zien een stijgende lijn.” Hij noemde als voorbeeld containertransport tegen een brug, of een sluis die wordt geraakt met grote impact of de toename van het aantal aanvaringen.
In Nederland, maar ook in het buitenland gebeurt van alles, zoals bij de Duitse sluisdeur in Müden, een spoorbrug in Elsfleth in Duitsland of een afmeerpaal. “We moeten leren van de ongelukken”, stelde De Bakker maandagmiddag in de grote zaal van restaurant Kampanje aan de Troelstrastraat. Het ging over veiligheid op het water gezien vanuit het oog van de verzekeraar. (Foto Peter Donk / HG24)
Wachten op een nieuwe stuurhut duurt momenteel negen maanden. Snel herstelt, is de schade dus niet. Spudpaal schades komen ook veel. Dat is een stalen paal die door het schip loopt. De paal kan op en neer gehaald worden, waarmee een schip zich op de bodem van het vaarwater vast kan zetten. Soms blijft deze achter bijvoorbeeld in een sluisdrempel hangen.
Verbeteren
Oorzaken zijn vaak afleiding door andere dingen, de betrokkenheid bij het bedrijf (interesse in schip en werking) en door aflossers (vaste – kapitein van een schip wordt vervangen voor tijdelijke kapitein of schipper ingehuurd. Die vervanger noemen we een afloskapitein, aflosschipper of simpelweg aflosser). Maar ook stress, gebrek aan ervaring, toename van het aantal rederijen. Soms moet je meerdere informatiebronnen raadplegen (denk aan diepgang). Verbeteren kan dit door reisvoorbereiding, werkoverdracht en inwerken van bemanning. Verbeteren van centrale informatiebron, Europese veiligheidsfilosofie (Duitsland heeft bijvoorbeeld andere peilschalen – red.) en het toepassen van hulpsystemen.
Tekst gaat verder onder foto.
Automatisering
Is (semi-)geautomatiseerd varen de oplossing? De trackpilot rukt op in de binnenvaart. Door de automatische piloot zeg maar te laten navigeren. Inmiddels is een klein deel uitgerust met een trackpilot. De technologie is populair omdat schippers minder vermoeid raken en het bespaart brandstof. Tegelijkertijd is er ook zorg bij de overheid, want er is nog geen regelgeving. En wie ankert, als dat nodig is?
Schade
Als er veel dezelfde schade is, gaat dan de premie omhoog? “We mogen met andere verzekeraars geen afspraken maken. Dat is verboden. Heeft een premieverhogende maatregel ook het effect wat je wil bereiken?”, vertelde De Bakker na een vraag uit de zaal. Hij vertelde ook dat kennis delen na een ongeluk belangrijk is. De Bakker: “Hier ligt het aan. Ik was oververmoeid en ik viel in slaap of ik zat op mijn telefoon. Met openheid en verbetering kunnen we een wedstrijd winnen.”
Recreatievaart
Leon Hoogsteen werkt voor waterrecreatie Nederland en sprak over ‘Varen doen we samen’. Doel de veiligheid onder alle gebruikers van de vaarweg te vergroten. De reisvoorbereiding is één van de thema’s. Er zijn recreanten, die niet veel ervaring op het water hebben. Een heel aantal (drukke) knooppunten zijn in kaart gebracht. Bij de campagne om informatie te delen, is ook Rijkswaterstaat aangesloten. Ook is een aantal ambassadeurs en vrijwilligers betrokken om op plassen en meren recreanten te informeren. Door een vaarquiz worden ook de vaarregels gecommuniceerd. Zo heeft elk schip voorrang op het hoofdvaarwater. Ook al hebben mensen een marifoonbewijs gehaald; er is een drempelvrees bij recreanten om die te gebruiken. Er zijn een heleboel stemmen die opgaan om het Klein Vaarbewijs strenger te maken. Soms hebben mensen niet eens een boot volgens Hoogsteen. Het gevaar van de pleziervaart komt vaak van achter sprak een beroepsschipper, die graag meer aandacht wilde voor de spiegel.
Meer aanvaringen
De derde spreker van de middag was Maurits van der Linde van Koninklijke Binnenvaart Nederland. Van der Linde is beleidsadviseur Veiligheid en Gevaarlijke stoffen en initiatiefnemer platform Zero Incidents. Steeds meer aanvaringen vinden plaats met infrastructuur met zeer grote maatschappelijke impact. Dat geeft grote zorgen volgens Van der Linde. Met name leveranciers van stuurhutten zeggen: “Ik verkoop een stuurhut twee keer.” Dat zegt veel. In het donker en bij slecht weer gebeuren meer ongelukken, dan bij daglicht. Soms zijn bruggen ook niet goed verlicht. “Dat kan een rol spelen in de aanloop naar een incident”, zegt Van der Linde. Soms kan je stoerheid en overmoed ook mee spelen. ‘Weet wat je doet. Let ook op waterpeil’ was het advies tijdens een aansluitend panelgesprek uit de zaal. “Misschien moet je soms sancties nemen als de vaarbevoegdheid ontnemen. Altijd gaat een kapitein, loods of aflosser vrij uit”, suggereerde een ander. In nieuwe technieken loopt volgens de spreker de binnenvaart achter op de luchtvaart en de spoorsector. De zaal was maandagmiddag gevuld met binnenvaartschippers en mensen van lokale overheid onder wie enkele wethouders.